Europejskie Inwestycje w Deep-Tech: Szanse i Wyzwania
Innowacje przełomowe, znane również jako deep-tech, stanowią kluczowy element strategii rozwoju gospodarczego na całym świecie. Inwestycje w zaawansowane technologie, takie jak sztuczna inteligencja, biotechnologia, nanotechnologia czy informatyka kwantowa, mają potencjał do zmiany oblicza wielu sektorów, od opieki zdrowotnej po energetykę. W Europie rośnie świadomość potrzeby inwestowania w te obszary, co znajduje odzwierciedlenie w licznych programach publicznego wsparcia. Jak jednak wygląda sytuacja w Polsce i jakie są perspektywy rozwoju deep-tech w naszym kraju?
Europejskie Programy Wsparcia Deep-Tech
Europa dostrzega znaczenie przełomowych innowacji, co znalazło odzwierciedlenie w licznych inicjatywach finansowanych z funduszy publicznych. Jednym z najważniejszych programów jest Horyzont Europa, ramowy program Unii Europejskiej na lata 2021-2027, z budżetem wynoszącym 95,5 mld euro. Program ten wspiera badania naukowe i innowacyjne projekty w różnych dziedzinach.
Kluczową inicjatywą w ramach Horyzontu Europa jest Europejska Rada ds. Innowacji (EIC), której celem jest wspieranie przełomowych innowacji w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz spółkach o średniej kapitalizacji. Program EIC oferuje zarówno dotacje, jak i kapitał na współfinansowanie projektów o wysokim ryzyku, które mają potencjał do tworzenia nowych rynków i rozwiązywania istotnych problemów społecznych i środowiskowych.
Innym ważnym programem jest EIT InnoEnergy, wspierany przez Europejski Instytut Technologiczny (EIT). EIT InnoEnergy koncentruje się na inwestycjach w sektor energetyczny, wspierając rozwój innowacyjnych rozwiązań w tej dziedzinie. Fundusz Innowacji NATO (NIF) to kolejna inicjatywa, której celem jest wspieranie technologii przełomowych w celu zapewnienia bezpieczeństwa obywateli państw sojuszu.
Polskie Inicjatywy Wspierające Deep-Tech
W przeciwieństwie do wielu krajów europejskich, Polska nie ma jeszcze dedykowanych programów wsparcia dla projektów deep-tech. Największy instrument dotacyjny, Ścieżka SMART w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), miał być skierowany głównie do takich projektów. Niestety, kryteria wyboru i dokumentacja aplikacyjna nie zawsze sprzyjają realizacji projektów o wysokim stopniu ryzyka, co jest typowe dla deep-tech.
Szymon Łokaj, ekspert z firmy doradczej Innology, zwraca uwagę, że projekty deep-tech często są oceniane jako zbyt ryzykowne przez instytucje wdrażające, co prowadzi do niskiej skuteczności w pozyskiwaniu środków. Z tego powodu innowacyjne projekty, które mogłyby mieć znaczący wpływ na gospodarkę, pozostają bez wsparcia.
Potencjał Funduszy VC
Pomimo ograniczeń w zakresie dotacji, w Polsce działają fundusze venture capital (VC), które inwestują w spółki deep-tech. Przykłady to fundusze takie jak VINCI SA oraz NIF ASI SA. NIF zamierza przeznaczyć do 2026 roku łącznie 700 mln złotych na ko-inwestycje z Funduszami Partnerskimi, z czego tylko część tych środków trafi do spółek deep-tech. VINCI SA dysponuje środkami publicznymi rzędu 450 mln zł w ramach Funduszu IQ, inwestującego w projekty naukowo-badawcze.
Wyzwania i Perspektywy
Polska, aby w pełni wykorzystać potencjał deep-tech, musi zmierzyć się z kilkoma wyzwaniami. Po pierwsze, konieczne jest stworzenie dedykowanych programów wsparcia, które będą dostosowane do specyfiki projektów deep-tech. Takie programy powinny uwzględniać wysokie ryzyko i długoterminowy charakter tych inwestycji. Po drugie, ważne jest rozwijanie ekosystemu innowacji, który będzie sprzyjał współpracy między przedsiębiorstwami, instytucjami badawczymi i funduszami VC.
Kolejnym krokiem jest zwiększenie nakładów na badania i rozwój. Obecnie Polska przeznacza na ten cel znacznie mniej środków niż najbardziej innowacyjne kraje europejskie. Zwiększenie finansowania pozwoli na rozwój zaawansowanych technologii, które mogą przyczynić się do rozwiązania wielu globalnych problemów.
Rola Szkolnictwa Wyższego
Nie mniej ważne jest inwestowanie w edukację i szkolnictwo wyższe. Uczelnie powinny kształcić specjalistów w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja, biotechnologia czy nanotechnologia, a także wspierać projekty badawcze, które mają potencjał komercjalizacji. Współpraca między uczelniami a przemysłem może przynieść korzyści obu stronom, tworząc nowe możliwości dla studentów i naukowców oraz wspierając rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw.
Podsumowanie
Inwestycje w deep-tech są kluczowe dla przyszłości gospodarki i społeczeństwa. Europa dostrzega znaczenie przełomowych innowacji, co znajduje odzwierciedlenie w licznych programach wsparcia finansowego. Polska, choć ma ograniczone możliwości wsparcia deep-tech, może wykorzystać potencjał funduszy VC i rozwijać ekosystem innowacji.
Aby Polska mogła stać się liderem innowacji, konieczne jest stworzenie dedykowanych programów wsparcia, zwiększenie nakładów na badania i rozwój oraz inwestowanie w edukację. Tylko poprzez wspólne działania rządu, przedsiębiorstw i instytucji edukacyjnych możliwe będzie stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi deep-tech i wykorzystanie jego potencjału do rozwiązywania globalnych problemów.
