Odpowiednie ciśnienie w oponach należy do najważniejszych, choć często lekceważonych, czynników wpływających na bezpieczeństwo jazdy oraz ekonomiczną eksploatację samochodu. Statystyki pokazują, że ponad połowa pojazdów osobowych w Europie jeździ z ciśnieniem poniżej wartości rekomendowanych przez producentów, co skutkuje rzeczywistymi zagrożeniami dla uczestników ruchu oraz podwyższonymi kosztami użytkowania.
Konsekwencje błędnego ciśnienia dla bezpieczeństwa i ekonomii Znaczenie prawidłowego ogumienia dla bezpieczeństwa potwierdzają statystyki opracowane przez NHTSA. Wśród wszystkich kolizji spowodowanych awarią techniczną pojazdu, aż 43% było następstwem uszkodzenia koła. Biorąc pod uwagę wszystkie pozostałe przyczyny wypadków (błędy kierowców, warunki pogodowe, stan nawierzchni), defekt koła był odpowiedzialny za jeden na dwadzieścia wypadków drogowych. Badania wykazały też bardzo wyraźną zależność między niedostatecznym ciśnieniem a wystąpieniem kolizji związanej z awarią kół – aż 96,6% samochodów uczestniczących w takich zdarzeniach miało ciśnienie różniące się o więcej niż 10% od rekomendowanego.
Problem właściwego ciśnienia w oponach wpływa wieloaspektowo na zachowanie samochodu w trakcie jazdy. Przede wszystkim błędne wartości ciśnienia mają bezpośredni wpływ na sposób kontaktu opony z jezdnią. W przypadku zbyt niskiego ciśnienia dochodzi do powiększenia obszaru styku opony z podłożem, co prowadzi do nadmiernego odkształcenia ścianek bocznych i wytwarzania dodatkowej energii cieplnej. Rezultatem jest nie tylko obniżona stabilność podczas przejazdu przez zakręty, ale także wyraźne wydłużenie dystansu hamowania na śliskiej nawierzchni – nawet o kilkanaście metrów, co odpowiada szerokości dwóch przejść zebry.
Niezbędne jest też uwzględnienie wpływu błędnego ciśnienia na żywotność ogumienia. Powoduje ono nierównomierne ścieranie opony – przy niedostatecznym pompowaniu szybciej zużywają się części boczne opony, podczas gdy przy nadmiernym ciśnieniu obserwuje się przyspieszone ścieranie centralnej strefy bieżnika. Analizy wykonane przez amerykańskie stowarzyszenie branży transportowej (ATA) wskazują na łatwą do zapamiętania regułę – ciśnienie różniące się o 30% od rekomendowanego oznacza 30% skrócenie okresu użytkowania opony z powodu przyspieszenia ścierania bieżnika.
Z punktu widzenia finansowego, utrzymywanie błędnego ciśnienia powoduje konkretne straty ekonomiczne nie tylko z tytułu częstszej wymiany opon, ale także poprzez podwyższone zużycie paliwa. Istnieje tu wyraźna korelacja między niedompowaniem a marnowaniem paliwa – zgodnie z analizą wykonaną przez Departament Energii USA ciśnienie zredukowane o 25% względem zalecanego podnosi spalanie o około 2-3%.
Poważne niedompowanie, czyli do poziomu 50% rekomendowanego ciśnienia, wywołuje już straty rzędu 5-10%. Przyczyną są wyższe opory toczenia, które musi pokonać niedopompowana opona.
Nowoczesne systemy kontroli ciśnienia TPMS – https://dlaserwisu.pl/
Jako odpowiedź na problematykę związaną z błędnym ciśnieniem w oponach, opracowano systemy TPMS (Tire Pressure Monitoring System), które od listopada 2014 roku stanowią obowiązkowe wyposażenie wszystkich nowych samochodów wprowadzanych do sprzedaży w Unii Europejskiej. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego nr 661/2009 określa, że system TPMS musi być zdolny do wykrycia zmniejszenia ciśnienia w oponie o 20% lub spadku tej wartości do granicy 1,5 bara w okresie 10 minut dla jednego koła oraz w czasie 60 minut dla całego ogumienia.
Systemy TPMS można podzielić na dwa podstawowe rodzaje:
System TPMS bezpośredni
Stosuje rzeczywiste czujniki instalowane wewnątrz każdej opony, które wykonują dokładne pomiary ciśnienia i temperatury. Informacje te są przekazywane bezprzewodowo (zazwyczaj na częstotliwości 434 MHz w Europie) do centralnego modułu BCM2. Czujniki te posiadają własne zasilanie – akumulator o przewidywanej trwałości około 10 lat.
Czujniki bezpośrednie funkcjonują w różnych trybach zależnie od stanu pojazdu. Podczas postoju, gdy wewnętrzny akcelerometr pozostaje nieaktywny, czujniki sprawdzają ciśnienie co 30 sekund, nie wysyłając sygnału jeśli nie wykryją zmiany ciśnienia. W trybie jazdy, aktywowanym przez siłę odśrodkową, czujniki nadal sprawdzają ciśnienie co 30 sekund, ale przesyłają dane co 60 sekund. Ponadto, jeśli zarejestrują zmianę ciśnienia o 8,3 kPa (około 0,1 bara), niezwłocznie wysyłają ostrzeżenie.
System TPMS pośredni
Korzysta z już funkcjonujących czujników ABS/ESP do analizy prędkości rotacyjnej poszczególnych kół. Zasadą działania jest zjawisko zmniejszania się średnicy koła przy spadku ciśnienia, co przejawia się szybszym obrotem takiego koła względem pozostałych. Te systemy są tańsze, ale mniej dokładne – zazwyczaj reagują dopiero przy spadku ciśnienia o około 20% i z pewnym opóźnieniem.
Specjalistyczna diagnostyka i obsługa systemów TPMS
Dla serwisów zajmujących się obsługą ogumienia, serwisowanie systemów TPMS stało się integralną częścią codziennych obowiązków. Profesjonalna diagnostyka wymaga specjalistycznych urządzeń umożliwiających komunikację z czujnikami TPMS. Rynek oferuje różne testery, jak Autel MaxiTPMS TS508, które umożliwiają:
· Uruchomienie wszystkich znanych rodzajów czujników TPMS
· Odczytanie informacji z czujnika (ciśnienie, temperatura, poziom baterii, identyfikator ID)
· Diagnozę systemu TPMS i odczyt kodów błędów DTC
· Programowanie nowych czujników uniwersalnych
· Reprogramowanie sterownika pojazdu po wymianie czujników
Podczas wymiany ogumienia należy szczególnie uważać na komponenty systemu TPMS. Zgodnie z najlepszymi praktykami serwisowymi, przy każdej wymianie opon zaleca się wymianę części zaworu (uszczelnienia, trzpienie, nakrętki), co pozwala zapobiec przyszłym problemom z nieszczelnościami. Zawory do czujników TPMS produkowane są w wykonaniu gumowym oraz aluminiowym, przy czym każdy rodzaj wymaga właściwego momentu dokręcania.
Wytyczne dotyczące właściwej kontroli ciśnienia
Nawet w samochodach wyposażonych w system TPMS wskazana jest systematyczna manualna kontrola ciśnienia w oponach. Optymalną częstotliwością jest sprawdzanie co najmniej raz w miesiącu oraz przed każdym dłuższym wyjazdem. Ważne jest także uwzględnienie zmian temperatury powietrza – obniżenie temperatury o 10°C wywołuje spadek ciśnienia w oponie o około 0,1 bara.
Kontrola ciśnienia powinna być wykonywana na nienagranych oponach – minimum dwie godziny po zakończeniu jazdy lub przed jej rozpoczęciem. Opony po jeździe wykazują ciśnienie wyższe o około 0,3 bara w porównaniu z pomiarem wykonanym po ostygnięciu.
Wartości wzorcowe ciśnienia dla konkretnego pojazdu znajdują się najczęściej na etykiecie umieszczonej na słupku drzwiowym po stronie kierowcy lub wewnętrznej stronie klapy zbiornika paliwa. Należy pamiętać, że zalecane ciśnienie może się różnić w zależności od ładunku pojazdu.
Skutki zaniedbania kontroli ciśnienia
Lekceważenie systematycznej kontroli ciśnienia w oponach może prowadzić do poważnych następstw. W przypadku zbyt niskiego ciśnienia wzrasta ryzyko:
· Gwałtownego przebicia opony wywołanego nadmiernym nagrzewaniem się i odkształcaniem ścianek bocznych
· Pojawienia się efektu aquaplaningu, szczególnie podczas jazdy po mokrych drogach
· Obniżonej skuteczności hamowania i prowadzenia pojazdu
· Podwyższonego zużycia komponentów układu kierowniczego
Z drugiej strony zbyt wysokie ciśnienie powoduje:
· Zmniejszenie powierzchni kontaktu opony z drogą, co oznacza gorszą przyczepność
· Podwyższoną wrażliwość opony na uszkodzenia mechaniczne podczas pokonywania przeszkód
· Obniżony komfort jazdy i wzrost emisji hałasu
Wnioski
Systematyczna kontrola ciśnienia w oponach to nie tylko sprawa ekonomiki jazdy i wydłużenia żywotności ogumienia, ale głównie podstawowy element bezpieczeństwa. Profesjonalne serwisy oponiarskie pełnią istotną rolę w edukowaniu użytkowników na temat znaczenia prawidłowego ciśnienia oraz w zapewnianiu kompleksowej obsługi systemów TPMS.
Dla serwisów poszukujących profesjonalnego sprzętu do diagnostyki i obsługi systemów TPMS, bogaty wybór narzędzi oraz komponentów wymiennych dostępny jest w asortymencie sklepu dlaserwisu.pl. W ofercie znajdują się zaawansowane testery diagnostyczne, uniwersalne czujniki ciśnienia oraz konieczne elementy montażowe, które umożliwiają pełną obsługę systemów kontroli ciśnienia w oponach zgodnie z najwyższymi standardami branżowymi.